Apologeet.nl

Deel 7 – Adoptianisme

Al in de tweede eeuw debatteerden verschillende groepen over de pre-existentie van Jezus. Pre-existentie betekend dat iets of iemand al bestond voordat er iets anders bestond. Eén zo’n groep werd Adoptianist genoemd. Zij ontkenden de pre-existentie van Jezus en, als gevolg daarvan, zijn godheid.

Jezus werd door God getest

Volgens deze leer was Jezus gewoon een mens zoals jij en ik. Het Adoptianisme zegt dat God Jezus ‘adopteerde’ als Zijn zoon nadat de ‘menselijke Jezus’ had bewezen dat Hij in staat was om een zondeloos leven te leiden. Zijn examen vond plaats in de woestijn, waar Hij werd verzocht door de duivel. Jezus slaagde met vlag en wimpel voor zijn examen.

Matteüs 4:1-11

Toen werd Jezus door de Geest weggeleid naar de woestijn om verzocht te worden door de duivel. En nadat Hij veertig dagen en veertig nachten had gevast, kreeg Hij ten slotte honger. En de verzoeker kwam bij Hem en zei: Als U Gods Zoon bent, zeg dan dat deze stenen broden worden. Maar Hij antwoordde en zei: Er staat geschreven: De mens zal niet van brood alleen leven, maar van elk woord dat uit de mond van God komt. Toen nam de duivel Hem mee naar de heilige stad en zette Hem op het hoogste gedeelte van de tempel, en hij zei tegen Hem: Als U de Zoon van God bent, werp Uzelf dan naar beneden, want er staat geschreven dat Hij Zijn engelen voor U bevel zal geven, en dat zij U op de handen zullen dragen, opdat U Uw voet niet misschien aan een steen stoot. Jezus zei tegen hem: Er staat eveneens geschreven: U zult de Heere, uw God, niet verzoeken. Opnieuw nam de duivel Hem mee, nu naar een zeer hoge berg, en hij liet Hem al de koninkrijken van de wereld zien, met hun heerlijkheid, en zei tegen Hem: Dit alles zal ik U geven, als U knielt en mij aanbidt. Toen zei Jezus tegen hem: Ga weg, satan, want er staat geschreven: De Heere, uw God, zult u aanbidden en Hem alleen dienen. Toen liet de duivel Hem gaan; en zie, engelen kwamen en dienden Hem.

Belonen

Voor zover ik weet zijn er twee ideeën over Jezus’ slagen voor de test. Sommigen zeiden dat Hij slaagde vóór Zijn doop en anderen tijdens Zijn 40 dagen in de woestijn. Hoe dan ook, God verleende Hem bovennatuurlijke krachten en adopteerde Hem als zoon. Als klap op de vuurpijl wekte God Hem op uit de dood en nam Hem op in de Godheid.

Grote fout

We hebben veel verkeerde leringen gezien in de kerk van de eerste eeuwen. Maar deze leer lijkt zorgelijker dan de meeste andere. Waarom? Nou, de andere ketterijen die we tot nu toe hebben besproken, lijken de dingen maar ‘een beetje’ in de war te sturen, maar deze … deze schiet volledig tekort.

Het ondermijnt volledig de leer dat alle mensen hebben gezondigd en de heerlijkheid van God missen. Het zegt dat mensen een onberispelijk leven kunnen leiden. Ook al had de kerk de meeste doctrines nog niet precies geformuleerd, de algemene overtuiging was toch echt dat Jezus goddelijk was.

Sommigen—vooral degenen die niet de moeite nemen om wat geschiedenis te lezen—zouden zeggen dat het idee van God die mens werd pas veel later ontstond. We weten echter uit vroege geschriften dat christenen uit de eerste en tweede eeuw Hem al als goddelijk zagen. Polycarpus, de bisschop van Smyrna (69-156) zei het volgende.ⁱ

Ik verheerlijk u, door de eeuwige en hemelse Hogepriester, Jezus Christus, uw geliefde Zoon, door wie u, met Hem en de Heilige Geest, de heerlijkheid toekomt , nu en in de eeuwen die komen (Martelaarschap van Polycarpus, 14:3).

Athenagoras van Athene (ca. 133-190) merkte op dat het geloof in de godheid van Christus anderen ertoe aanzette om deze gelovigen ‘atheïsten’ te noemen.ⁱⁱ

Wie…zou niet verbaasd zijn om te horen dat mensen die spreken over God de Vader, en over God de Zoon, en over de Heilige Geest, èn die verklaren dat, zowel Hun macht èn Hun onderscheid in eenheid en orde is, atheïsten worden genoemd? (Een pleidooi voor de Christenen, hoofdstuk 10).

Veroordeeld

Zoals gezegd sloeg deze ketterij de plank volledig mis. Het punt dat geen mens in staat was om tot God te komen; geen mens kon ooit betalen voor zijn eigen zonde, laat staan voor de zonden van anderen; God Zelf moest ingrijpen door het perfecte offer te geven; God Zelf naar de aarde om mens te worden; God werd geboren uit de maagd Maria als Jezus; Jezus Zijn eigen leven gaf om ons te redden.

De ketterij was zo duidelijk dat ze het vrijwel meteen werd veroordeeld door paus Victor. Deze veroordeling vond dus ergens tussen 189-199 na Christus plaats.

Zoals alle ketterijen werd ook deze niet volledig uitgeroeid. Later, in de 8^th eeuw zien we een opleving in Spanje, veroorzaakt door Elipandus, aartsbisschop van Toledo, en Felix, bisschop van Urgel. Deze mannen onderwezen een iets andere variant van het Adoptianisme. Zij beweerden dat Christus de Zoon van God was wat betreft Zijn goddelijke essentie, maar als mens was Hij eenvoudigweg geadopteerd als Gods eerstgeborene. Ook deze variant is veroordeeld. Dit gebeurde in 798. Paus Leo III organiseerde een concilie in Rome en daar werd het Adoptionisme opnieuw veroordeeld.

Waarom is het belangrijk?

Dus, waarom is het belangrijk? Nou, zoals ik al zei, leert de Bijbel ons dat Jezus God is. Dat kunnen we lezen in Johannes 1. Maar we zien ook de belijdenis van Thomas, die na het zien van de opgestane Jezus op zijn knieën zakte en Jezus aansprak met ‘mijn Heer en mijn God!’

De eerste christenen aanbaden Jezus ook als God. Zelfs de voorgangers en apologeten in de eerste twee eeuwen verkondigden dat dit waar was. Het enige wat nodig was, was een goede afspraak over hoe dit concept zo duidelijk mogelijk te formuleren. En ja, dat gebeurde ide concilies van Nicea in 340 en 381 na Christus.

Maar een ander groot probleem is de kwestie van de zonde. Romeinen 5:12-14 zegt:

Daarom, zoals door één mens de zonde in de wereld is gekomen, en door de zonde de dood, en zo de dood over alle mensen is gekomen, in wie allen gezondigd hebben. Want totdat de wet er kwam, was er wel zonde in de wereld. Zonde wordt echter niet toegerekend als er geen wet is. Toch heeft de dood geregeerd van Adam tot Mozes toe, ook over hen die niet gezondigd hadden met eenzelfde overtreding als Adam, die een voorbeeld is van Hem Die komen zou.

Dit betekent dat, als Jezus gewoon mens was zoals jij en ik, Hij ook gezondigd zou hebben. Dat is volledig in tegenspraak met het idee dat God Hem heeft kunnen aannemen omdat Hij nooit gezondigd had.

En ten slotte wordt het nog moeilijker om te begrijpen wie precies wie is. Deze ketterij is in de eerste plaats ontstaan om de twee naturen van Jezus begrijpelijker te maken. De Bijbel zegt dat Jezus zowel God als mens is, we noemen dit, met een moeilijke term, de Hypostatische Unie.

Kolossenzen 2:9

Want in Hem woont heel de volheid van de Godheid lichamelijk.

Dus wat is het? Is het God senior en God junior? Is Jezus als een kindgod? Komt Hij voort uit een ander DNA? Dat zou belachelijk zijn. De Bijbel maakt duidelijk dat we één God aanbidden, niet meerdere goden of een grote god en een kindgod. We aanbidden ook niet zomaar een mens.

1 Timoteüs 2:5-6

Want er is één God. Er is ook één Middelaar tussen God en mensen, de mens Christus Jezus. Hij heeft Zich gegeven als een losprijs voor allen. Dit is het getuigenis op de door God bestemde tijd.

Aantrekkelijk

De vraag is natuurlijk waarom velen zich aangetrokken lijken te voelen tot dit soort verklaringen. Ik denk dat dit komt omdat het idee van de Hypostatische Unie, of de twee naturen van Jezus, erg uitdagend is.

Net als de meeste religies kent het christendom een aantal behoorlijk uitdagende concepten. De Hypostatische Unie is er daar één van, maar wat te denken van de theologische ideeën van vrije wil en predestinatie, de Drie-eenheid en de incarnatie van Christus?

We willen allemaal graag begrijpen wat we geloven. Maar de waarheid is dat sommige zaken heel moeilijk te begrijpen zijn. In onze poging om alles uit te leggen lopen we het risico te vervallen in te simplistische voorbeelden. Dit idee van adoptie is niet erg moeilijk en op het eerste gezicht zou je zelfs kunnen denken dat het bijbels kan zijn.

Maarten Luther zei het volgendeⁱⁱⁱ

Maar als je niet kunt begrijpen hoe dit [de schepping] in zes dagen heeft kunnen gebeuren, gun dan de Heilige Geest de eer dat hij meer geleerd is dan jij. Want jullie moeten de Schrift zo behandelen dat jullie in gedachten houden dat God zelf zegt wat er geschreven staat. Omdat God Zelf spreekt, is het niet gepast dat jullie Zijn Woord zomaar in de richting draaien die jullie willen.

Hij zei dit in de context van de zesdaagse schepping. Theologen probeerden, en proberen nog steeds, het zo uit te leggen dat het eenvoudiger is en misschien zelfs aantrekkelijker voor de luisteraar… Maar doet het recht aan dat wat God heeft geschreven? Laten we niet vergeten dat het God Zelf is die spreekt en dat er veel momenten zullen zijn dat we alleen maar hoeven te luisteren.

Het is goed om Gods woord te bestuderen en het is goed om over bepaalde onderwerpen te discussiëren en zelfs te debatteren. Maar soms—en dit komt van iemand die het helemaal niet leuk vindt om iets niet te weten—moeten we gewoon nederig zijn en de Heilige Geest de eer gunnen om meer geleerd te zijn dan wij.

Waarom er dan nog over discussiëren?

Jaren geleden vroeg een medechristen zich af waarom ik les gaf over Schepping en Evolutie. Hij zei dat God en Zijn schepping veel te groot zijn om op zo’n intensieve manier bestudeerd te worden. Anderen vragen zich dan weer af waarom veel apologetische leraren zich willen richten op onderwerpen zoals het onderwerp dat ik in deze video behandel. Ze vragen zich af of het niet veel beter zou zijn om zich te richten op het leven van alledag of de wederkomst van Christus.

En in zekere zin hebben ze gelijk. God is groter dan wat wij ons kunnen voorstellen, en ja, we moeten weten hoe we ons kunnen voorbereiden op de terugkomst van Christus. Maar! Het is heel gemakkelijk om het belang te onderschatten van schijnbaar onbelangrijke onderwerpen zoals deze ketterijen die de vroege kerk en de kerk door de geschiedenis heen hebben beïnvloed. Hoe willen we ons voorbereiden op de tweede komst van Jezus als we niet eens klaar zijn om valse leerstellingen te herkennen. Het begrijpen van onze kerkgeschiedenis is ontzettend belangrijk om te voorkomen dat we het slachtoffer worden van de gevaarlijke ketterijen die regelmatig de kop weer opsteken.

Laat me je ideeën horen!

Laat me maar weten wat je ervan vindt in de reacties. Denk eraan! Ik ben vooral actief op mijn Odysee kanaal. Je vindt een link naar dat kanaal in de beschrijving van deze video of op mijn website. Als je het leuk of interessant vindt wat ik doe, kun je je abonneren op mijn kanaal en vergeet dan ook niet op de notificatie bel te drukken—als je tenminste op de hoogte wilt blijven van nieuwe video’s!

Ik stel jullie gebeden en steun zeer op prijs! Kijk in de beschrijving van deze video om te zien hoe je me kunt helpen. Ik zal daar ook een link plaatsen naar zowel de Nederlandse als de Engelse transcripties van deze video.

Gods zegen, bedankt voor het kijken en, zo de Heer wil, zien we elkaar in de volgende video!

Eindnoten:

i Early Christian Writings, The Martyrdom of Polycarp, The letter of the Smyrnaeans or the Martyrdom of Polycarp, Engelse vertaling door J.B. Lightfoot, 1990, [internet] <http://www.earlychristianwritings.com/text/martyrdompolycarp-lightfoot.html> bekeken op 02 maart 2024, (Nederlandse vertaling Jurgen Hofmann).

ii Early Christian Writings, Athenagoras van Athene, A PLEA FOR THE CHRISTIANS BY ATHENAGORAS THE ATHENIAN: PHILOSOPHER AND CHRISTIAN, Vertaald door Ds. B. P. Pratten, [internet] <https://www.earlychristianwritings.com/text/athenagoras-plea.html> geraadpleegd op 02 maart 2024, (Nederlandse vertaling Jurgen Hofmann).

iii Plass, What Martin Luther Says: A Practical In-Home Anthology for the Active Christian, 1523, (Nederlandse vertaling Jurgen Hofmann).

Gerelateerde artikels

Ketterijen overal om ons heen – Introductie Ketterijen overal om ons heen – Start Ketterijen overal om ons heen – Arianisme Ketterijen overal om ons heen – Pelagianisme