Apologeet.nl
Generatie Z en het EvangelieWe hebben allemaal wel eens gehoord over de ‘millennials.’ Deze generatie is geboren tussen 1984 en 1998. Maar hoe zit het met de generatie die vlak achter hen komt? Generatie Z, geboren tussen 1999 en 2015. Ik heb zelf 4 kinderen van deze generatie, 5 als je mijn jongste meetelt (die is geboren in juli 2015).
Deze generatie begint aan de middelbare school en de universiteit. Ze, en nu heb ik het niet per se over mijn eigen kinderen, lijken in veel opzichten heel anders te zijn dan hun millennial voorgangers. Over het algemeen lijken ze minder religieus, meer gericht op succes, meer divers, meer geboeid door technologie en meer geneigd om andere opvattingen over seksuele identiteit te omarmen. Eigenlijk is het moeilijk om ze te labelen, als je dat al zou willen.
Hoe gaan we hier als kerk mee om? Zijn we bereid èn genoeg toegerust om deze generatie te helpen opbloeien in dit nieuwe culturele landschap, en tegelijkertijd te helpen om hun geloof in Jezus recht te doen?
Barna Group
De Barna Group, een bekend Amerikaans Christelijk onderzoekgroep, heeft nog niet zo lang geleden een onderzoek naar deze generatie afgerond.i Terwijl de groep in 2024 in leeftijd zo’n beetje tussen de negen en 25 jaar zit heeft het onderzoek vooral jongeren in de leeftijdsgroep van 13 – 18 bekeken. Als geheel kunnen hun opvattingen dus veranderen naarmate jongere leden van de generatie volwassen worden.
Volgens het rapport wordt Generatie Z gekenmerkt door zes belangrijke facetten: wereldbeeld, identiteit, technologie, ouders, zekerheid en diversiteit. Nou, daar lijk je natuurlijk alle kanten mee op te kunnen, maar toch biedt het ons, kerken, christelijke leiders en ouders belangrijke mogelijkheden, maar zeker ook uitdagingen.
Wereldbeeld
Deze jonge mensen groeien op in een samenleving waar religie, en dan vooral het Christendom, niet meer als het belangrijkste wordt gezien. Alles om hen heen is op de schop gegaan en ze leven nu te midden van het heersende relativisme. Volgens het Barna rapport zijn jongeren van de generatie sneller geneigd om zichzelf atheïst te noemen. Het christelijke wereldbeeld is niet meer het uitgangspunt en dus ook niet relevant.
Over het algemeen lijkt het er op dat deze generatie er veel beter in is om andersdenkende te accepteren. Ze staan open voor de meest uiteenlopende opvattingen. Dat maakt gelijk ook dat ze moeite hebben om een keihard standpunt over moraliteit in te nemen. Ze zijn bang dat ze daarmee de ander kwetsen. Je ziet dit vaak terug in verhitte discussies waarin ze gevraagd wordt om een standpunt in te nemen. Voor iemand zoals ik is dat vreselijk om te zien. Hun morele kompas lijkt zo soepel als een rubberen band en het is onduidelijk welk pad ze nu eigenlijk willen bewandelen. En zoals gezegd, als je ze een beetje duwt kunnen ze maar slecht beslissingen nemen of beoordelen op basis van solide waarden en overtuigingen.
Toch ligt hier een geweldige kan voor de kerk! Het Christelijke wereldbeeld leert dat we compassie moeten hebben voor anderen. Jezus liet ons zien dat we zorg moeten dragen voor anderen, speciaal voor hen die buiten de boot vallen. We mogen de jongeren onderwijzen in wat het nu is om èchte liefde te tonen. De liefde die we voor onze medemens hebben is geworteld in de ware God.
Deuteronomium 32:4
Hij is de rots, Wiens werk volmaakt is, want al Zijn wegen zijn een en al recht. God is waarheid en geen onrecht; rechtvaardig en waarachtig is Hij.
Op onze beurt mogen we leren over hun diversiteit. We kennen de uitspraak ‘Onze Lieve Heer heeft rare kostgangers.’ wel toch? Maar als we eerlijk zijn waren die vreemde kostgangers altijd sterk in de minderheid. Vaak hebben we gezien dat die ‘rare snuiters’ de kerk verlieten en zich aansloten bij een gemeente met meer ruimte voor hun ‘rarigheid.’ Gen Z kan ons helpen om meer begrip te hebben voor mensen van een andere afkomst. Ze kunnen volwassenen leren hoe belangrijk het is om van mensen te houden die anders zijn dan zij. Het is geen rocket-science. Ik vraag mijn kinderen regelmatig waarom sommige jongeren dit of dat doen of zeggen. Over het algemeen kunnen mijn kinderen prima verwoorden wat de beweegredenen kunnen zijn.
Nu we het toch over wereldbeelden hebben. Veel van de Gen Z-ers zijn niet opgegroeid in de kerk en hebben geen idee over wat Jezus heeft gedaan. Dan komen de christenen en die beginnen te vertellen over hun zonde en dat ze daar van gered moeten worden. “Ja!” zeggen we dan “Jezus is gestorven in jou plaats zodat je schuld tegenover God vergeven kan worden.” Als de tijd het toestaat zullen we ook nog wel even snel de anekdote van de rechter die het oordeel velt, maar dan zijn toga uitdoet om zelf de straf te dragen, vertellen … Deze uitleg van Jezus verlossende werk is heel juridisch benaderd en prima in een Bijbels raamwerk in te passen. Maar.
Veel Gen Z-ers zullen je aankijken alsof je gek bent! Het enige dat ze over zonde en het christendom geleerd hebben komt mogelijk van social media. Ze zijn zich echt wel bewust van de ellende in de wereld. Vaak voelen ze zelf ook wel aan dat er iets niet klopt. Vanwege alle mediadruk, onzekerheid en gebrek aan identiteit voelen velen zich diep van binnen gewoon knap beroerd. In plaats van de gebruikelijk plaatsvervangende verzoeningsleer, kan het veel beter werken om eens te praten over al het ander werk dat Jezus heeft volbracht: Hij heeft de schaamte tussen mens en God weggenomen; Hij heeft de duistere machten overwonnen; Hij belooft rust en een lichte last. En ga zo maar door. Het werk van Jezus is veel meer dan een juridische afhandeling. Ik heb daar al eens wat over geschreven in een artikel over zending.ii
Identiteit
Verrassing! Het rapport laat ook zien dat bijna 1/3 van Gen Z geen problemen heeft met transgenderisme. Een groot deel van deze jongeren menen dat je als jongen geboren kan worden, maar je als meisje kunt voelen. Voor hen (69%) hangt het gender dus niet af van je chromosomen, maar van hoe iemand zich voelt. Dit maakt ook dat velen van hen worstelen met wie ze nu werkelijk zijn.
Gekscherend zeggen we wel eens dat het transgenderisme een hype lijkt te zijn die zeer besmettelijk is. Wat blijkt? Het onderzoek lijkt te suggereren dat veel jongeren geneigd zijn om zich in hun seksualiteit aan te passen om op die manier hun empathie te tonen aan groepen die buiten spel zijn gezet. Hun inclusiviteit en empathie is het belangrijkste aspect in hun relaties.
De vraag is natuurlijk wat we daar in de kerk mee doen. Ik weet niet hoe het bij jou is, maar ik heb maar weinig Bijbelstudies of preken gehoord over seksualiteit. Veel kerkleiders zijn ongemakkelijk over dit onderwerp. Als het dan toch al besproken wordt, wordt het al snel gedaan vanuit een stuk veroordeling. Het is tijd om de theologie rondom seksualiteit op de agenda te zetten. De kerk mag best een duidelijk, maar liefdevol standpunt innemen over identiteit en gezonde seksualiteit. Zijn we ook bereid om dan te leren van Gen Z hoe we empathisch mogen reageren op anderen? Onderwijs is niet meer zoals vroeger een eenrichtingsverkeer. We moeten niet gelijk alle deuren dichtgooien als we het niet helemaal eens zijn wat betreft Bijbelse overtuigingen. Ook hier moeten we laten zien wat de christelijke naastenliefde betekent.
Technologie
Hier ontkomen we niet aan. Het overgrote deel van de jongeren besteed 4 of meer uur per dag op het internet. Dit is ook de eerste generatie die ziet dat hun ouders ook heel veel tijd besteden achter een scherm.
Het probleem is dat veel jongeren een soort dubbelleven leiden. Online zijn ze vaak heel anders dan dat ze zich werkelijk voelen. Online zijn ze gelukkig, blij en zelfverzekerd. Velen hebben een andere identiteit en gedragen zich ronduit slecht terwijl ze in het echte leven onzeker zijn.
Toen ik vroeger een werkstuk moest maken raakte ik op de fiets naar de bibliotheek. Het nieuws kreeg ik grotendeels van de NOS. Mijn wereldje was toch redelijk overzichtelijk. De jongeren van nu krijgen gigantisch veel te verstouwen. Veel meer dan dat ze kunnen verwerken. Ze krijgen de meest uiteenlopende morele ideeën voor hun kiezen zonder dat ze de tijd hebben om het behoorlijk te verwerken, laat staan er behoorlijk op te reageren.
En laten we eerlijk zijn. Deze ontwikkeling is een uitdaging voor ons allemaal. Maar als het goed is hebben wij, volwassenen, onze identiteit ontwikkeld, maar het is bijzonder problematisch en schadelijk voor jongeren die nog volop bezig zijn hun identiteit te ontwikkelen.
Onderwijs over onze identiteit in Christus en onze intrinsieke waarde en waardigheid als beelddragers van God is extreem belangrijk! We moeten niet bang zijn om ouders die worstelen met de opvoeding hulp aan te bieden.
Kerkleiders moeten zich er van bewust zijn dat technologie ons zou kunnen dienen. Hoe vreselijk ook maar platforms zoals TikTok en Instagram lenen zich prima om de Christelijke boodschap te delen. Tegelijkertijd zou het goed zijn om met de jeugd leuke uitjes te organiseren. Even los van de smartphone. Uitjes, samenkomsten, BBQs of whatever! Zolang het maar gericht is op persoonlijke interactie. Kerken moeten proberen om de jongeren te laten ervaren dat ze niet constant blij, gelukkig en succesvol hoeven te zijn. Ze mogen leren wie ze zijn in Christus.
Ouders
Even een opsteker voor ons, de ouders. Gen Z kijkt naar ons op! Ze kijken graag naar familie als het gaat om rolmodellen. Tegelijkertijd zetten ze de familiebanden niet meer op nummer één als het gaat om hun eigen identiteit. Vroeger was je de zoon of dochter van die en die. Nu hebben jongeren al heel snel de neiging om hun identiteit op te hangen aan een groep buiten de familie.
Jammer genoeg zien we ook dat deze generatie te lijden heeft onder de gevolgen van veel gebroken gezinnen. Daarnaast zien we veel ouders die weinig lijken te snappen van de zaken waar hun tieners mee te maken krijgen. En dan zien we ook dat ouder geen tijd, middelen of energie hebben om gedegen op te voeden. Bijbels onderwijs laten ze liever aan de jeugdleider over en ze gaan ze er vanuit dat die korte Bijbellezing aan tafel, als dat al gebeurd, genoeg is.
Serieuze kerken zouden moeten investeren in ouderschap en gezinstrainingen. Als we van vaders verwachten dat ze hun zonen opvoeden in de wegen van de Heer, dan moeten we die vaders ook helpen dat vorm te geven.
Daarnaast is het belangrijk dat we als gemeente, of kerk, een plaats zijn waar jongeren vanuit een gebroken gezin liefde en geborgenheid mogen ervaren. Jonge moeders en vaders zouden deze jongeren actief moeten benaderen en betrekken in de dingen van de Heer. Veel mensen vinden dit ongemakkelijk, maar ik ben eigenlijk nog nooit een jongere tegengekomen die het vervelend vond toen ik even een praatje met hem aanknoopte. Je hoeft jezelf niet cooler voor te doen, of expres de taal te spreken van de jongeren. Wat je wel moet doen is luisteren en vragen en weer luisteren.
Zekerheid
Wat mij opvalt, is dat veel jongeren erg bezig zijn met financieel succes. Heel veel lijkt gericht te zijn op hun prestatie. En wat lees ik dan in het Barna onderzoek: Ongeveer twee derde (65 à 66%) van Gen Z wil zijn opleiding afmaken, een carrière starten, en tegen zijn 30ste financieel onafhankelijk zijn. Daar staat tegenover dat slechts één op de vijf (20%) tegen die tijd wil trouwen.
Ik heb al eerder genoemd dat Gen Z naar rolmodellen zoekt, met voorkeur binnen de eigen familie. Het is dan ook extreem belangrijk dat we binnen de kerk aandacht hebben voor Bijbel onderwijs met betrekking tot geld en bezittingen. Het is te kort door de bocht om even te roeptoeteren dat het verlangen naar geld de wortel is van alle kwaad is. Even een lesje over de rijke jongeling die verdrietig weg ging toen Jezus hem vertelde zijn bezittingen te verkopen, is ook niet voldoende.
Het Bijbelse onderwijs over geld en bezittingen gaan veel dieper. We moeten zaken als rust, slaap en vrije tijd bespreken. De Bijbel is heel duidelijk dat we deze zaken nodig hebben voor een gezonde levensstijl. Wat heb je er aan als je zoals die boer alleen maar bezittingen vergaard en er uiteindelijk niets mee kan doen omdat je aan een hartverknettering bent gestorven?
God kan rijke mensen prima gebruiken! Maar we moeten er voortdurend aan herinnerd worden dat onze zekerheid van de Heer komt.
Psalm 20:8
Dezen vertrouwen op strijdwagens en die op paarden, maar wíj zullen de Naam van de HEERE, onze God in herinnering roepen.
Onze jongeren mogen leren dat ze het leven niet met hun geld kunnen kopen. Het leven is in Gods hand.
Lukas 12:15
Kijk uit en wees op uw hoede voor de hebzucht. Immers, al heeft iemand overvloed, zijn leven behoort niet tot zijn bezit.
Onderwijs en begeleiding is ook belangrijk omdat we ook wel snappen dat niet iedereen ook werkelijk financieel succesvol wordt. Dan is het goed om te weten dat Jezus ons overvloedig geeft.
Johannes 10:10
De dief komt alleen maar om te stelen, te slachten en verloren te laten gaan; Ik ben gekomen, opdat zij leven hebben en overvloed hebben.
Diversiteit
Diversiteit is zo’n typische buzzword waar ik de griebels van krijg. Toch ontkomen we er niet aan. Barna merkt op dat Gen Z de meest diverse groep wat betreft etniciteit is die we ooit gezien hebben. De grap is dat het onderzoek laat zien dat zwarte en Latino tieners meer belang hechten aan het gezin en de gemeenschappelijke zaken in het algemeen dan de blanke tieners. Daarmee lijken ze dichter bij het Bijbelse ideaal te staan dan de andere groepen. Dit is een Amerikaans onderzoek dus het kan best iets anders zijn in Nederland. Toch is het goed om dit te weten.
Gen Z lijkt minder moeite te hebben met deze verschillen. Ze lijken makkelijker om te gaan met de manier waarop bijvoorbeeld Antilliaanse Christenen aanbidden tegenover de Calvinistische Nederlander. In dit opzicht kunnen de Gen Z-ers ons prima helpen in het duiden en accepteren van deze verschillen. Gen Z is meer gepassioneerd als het gaat om inclusie en acceptatie van de ‘rare kostgangers’ dan voorgaande generaties. Over het algemeen zijn multi-etnische gemeenten aantrekkelijker voor deze generatie.
Christelijke leiders, ongeacht hun culturele achtergrond, zouden er goed aan doen zich te verdiepen in de geschiedenis, het erfgoed en de bijdragen van andere etnische groepen, inclusief van het land en de kerk waar ze zich in bevinden. De kerkgeschiedenis is meer dan Luther, Zwingli of Calvijn. De kerkgeschiedenis kent ontzettend veel diversiteit. Niet alles is goed! Maar laten we nu niet het kind met het badwater weggooien. Voor veel van ons zal even moeten wennen om een enthousiast op en neer springende spreker uit Suriname aan te horen. Maar voor de gemiddelde Gen Z-er is dat de normaalste zaak van de wereld.
Afsluitend
Jonathan Morrowiii zei het volgende:
Een van de grootste geschenken die je Gen Z-ers in je huishouden kunt geven, is een veilige plek waar ze vragen kunnen stellen, hun twijfels kunnen uiten en kunnen verwerken waar ze mee te maken krijgen, omdat hun hele ervaring wordt gedicteerd door de cultuur, door de media, door Netflix, en al het andere.
Ik kan het niet beter zeggen. Er is behoefte aan radicaal discipelschap. Veel jongeren wijzen Christus echt niet bewust af. Waar ze alleen niet mee uit de voeten kunnen zijn de zogenaamde ‘christelijke’ opvattingen wat betreft de politiek en andere sociologische inzichten die niet per definitie terug te voeren zijn op de Bijbel. Veel van onze inzichten zijn gebaseerd op bepaalde tradities. Dat hoeft niet verkeerd te zijn, maar zodra ze Bijbelse waarden tegenspreken mogen ze wat mij betreft het raam uit. Gen Z-ers hebben niets met hypocrisie, dat is wat velen van hen weerhoudt om Christus te willen kennen.
Ik moet er echter bij zeggen dat velen van hen niet echt goed nadenken over hun eigen hypocrisie. Velen zijn er snel bij om op te merken dat christenen intolerant zijn, maar tegelijkertijd leggen ze niets concreets uit over hun eigen morele normen. Veel van hun morele standpunten zijn gebaseerd op emoties. We moeten ons er terdege van bewust zijn dat dit geen onwil van hun kant is, maar voortkomt uit de hele atmosfeer waarin ze meestal opgroeien
We moeten meer aandacht besteden aan de uitdagingen waar Gen Z voor staat. We moeten leren met hen op te trekken in plaats van ons terug te trekken. In deze postchristelijke maatschappij is het aantrekkelijker voor Gen Z om een volledig toegewijde volgeling van Christus aan te horen, dan te moeten luisteren naar christenen die alles beter weten en er niet aan moeten denken om bepaalde ideeën te laten varen.
Gen Z dwingt ons om serieus naar ons eigen leven met Jezus te kijken. Het zal niet altijd makkelijk zijn, en we zullen mogelijk verketterd worden door onze ‘eigen’ partij. Jezus werd ook niet zo gewaardeerd voor Zijn opvallende optreden. Echte aandacht voor zondaars? Respect voor vrouwen? Mededogen voor zieken? Hoe durfde Hij!
Lukas 15:2
En de Farizeeën en de schriftgeleerden morden onder elkaar en zeiden: Deze Man ontvangt zondaars en eet met hen.
Maar hoeveel vreugde zal er in de hemel zijn als we met toewijding, liefde en aandacht onze jongeren naar de Heer mogen lijden:
Lukas 15:10
Zo zeg Ik u, is er blijdschap vóór de engelen van God over één zondaar die zich bekeert.
Nog even dit
Ik zal even een kleine verantwoording afleggen. Denk nu niet dat ik water bij de wijn doe wat betreft het Evangelie! Zeker niet! Maar we moeten ons realiseren dat niet alles wat we doen altijd terug te voeren is op Gods woord. Veel van onze kerkelijk en Christelijke gewoonten komen gewoon voort uit menselijke tradities die in zichzelf vaak prima kunnen zijn, maar soms ook lelijk in de weg kunnen staan voor ongelovigen.
Nou goed, hier laat ik het bij.
Van harte Gods zegen!
Eindnoten
i Barna Group, Gen Z: Your Questions Answered, (06-02-2018) [internet] https://www.barna.com/research/gen-z-questions-answered/, gezien op 01-05-2024.
ii Hofmann, J., Waarom zending er toe doet, bezien vanuit een seculier oogpunt, (onder het kopje: ‘Zendeling van cultuur,’ tweede alinea), [internet] https://www.apologeet.nl/nl/faq/010_why-mission/, 20-10-2016.
cf. Hofmann, J., Christus Victor Explained, [internet] https://www.apologeet.nl/en/studies/christus-victor-explained/, 26-04-2021.
cf. Hofmann, J., Penal Substitution Theory Explained, [internet] https://www.apologeet.nl/nl/studies/penal-substitution-explained/, 26-04-2021.
iii Morrow, J., Understanding Generation Z, Think Biblically, (07-06-2028) [internet] https://www.biola.edu/blogs/think-biblically/2018/understanding-generation-z, gezien op 01-05-2024, vertaald door Jurgen Hofmann.
